Nu heel wat Europese steden kreunen onder het verschijnsel ‘massatoerisme’ – denk aan Amsterdam, Barcelona en Venetië - is het misschien een goed idee om de minder bekende plekken binnen ons werelddeel op te zoeken. Nog net niet ontdekt maar zeker zo verrassend is Sofia, de wijze (Sofia betekent immers wijsheid) hoofdstad van Bulgarije. Waarom dit vrij onbekende pareltje een ongelooflijk unieke, geweldige, hippe (en nog zo’n 10 extra bijvoeglijke naamwoorden) plaats is voor een paar dagen weg, vertel ik graag want Sofia, dat is mijn passie!
Soms weet je het meteen: dit is mijn stad!
En ik wist het meteen toen ik jaren geleden, in de winter en in de sneeuw, landde op terminal 2 van Sofia Airport. Die eerste keer werd een aantal keren (als in 30 of 32 keer?) en elk bezoek werd fijner dan het vorige. De stad voelde na een tijdje als een tweede thuis, een echt ‘home from home’.
Nochtans was de eerste indruk van de stad niet bijster positief. Straten in slechte staat met scheuren en gaten en rioolputten zonder putdeksels, waar de taxichauffeur handig langsreed. Een oude man met paard en kar op weg naar ergens. Verloederde lapjes grasland met onder de stakerige boompjes, een onderkomen, gemaakt van grote stukken karton, houten planken en golfplaten. Tsigani (zigeuners), mompelt de taxichauffeur. Grijze, verwaarloosde en vervallen gebouwen met zijgevels vol graffiti … een behoorlijke schok en de tegenstelling met het centrum van de stad kon niet groter.
In de loop der jaren zijn de meeste straten, in het centrum en de buitenrand, heraangelegd. Het paard en de kar zijn verdwenen en veel woonblokken, daterend van het communistische tijdperk, worden of zijn hersteld en opnieuw geschilderd of voorzien van nieuwe gevels en ramen. Dat is natuurlijk ook Sofia, een stad met een Oostblokverleden dat nog steeds zichtbaar is en overduidelijk deel uitmaakt van haar geschiedenis.
Die geschiedenis begon trouwens zo’n 7000 jaar geleden, wat Sofia één van de oudste steden van Europa maakt. Dat zie je, aan de vele Romeinse en Byzantijnse vondsten in de musea. Dat merk je, in het centrum waar de ruïnes van de oude gerestaureerde Romeinse stad Ulpia Serdika één groot openluchtmuseum vormen. Die opgravingen en het 24 m hoge standbeeld van Sveta Sofiya waren mijn eerste kennismaking met de cultuur van deze stad. Die 2 hotspots werden, bij elk volgend bezoek, uitgebreid met andere interessante monumenten, musea, straten, pleintjes en parken.
En hier zit het probleem: waar begin je als je zoveel weet over een stad, als je bijna blindelings de weg weet omdat het stadsplan in je hoofd zit? Worden het de ‘lekkere’ herinneringen waar ik, zelfs jaren later, nog steeds van geniet. Als ik terugdenk aan Sofia, denk ik in de eerste plaats aan de vele terrasjes en het lekkere eten. Of worden het de culturele herinneringen of de leuke? Toch maar de lekkere! De carrot cake die ik deze week at, heeft beslist. Dat was zo’n ‘terug in de tijd’ moment, want nergens at ik zo’n perfecte als in de Bodega in Sofia! Ik proef die nog! Jammer genoeg heeft dit leuke plekje de coronalockdown niet overleefd.
Sofia, een paradijs voor food lovers
Voor Bulgaren, dus ook voor die van Sofia, is eten belangrijk en ze nodigen je graag uit want eten, dat doe je samen. Elke gelegenheid is goed voor een lunch, een koffie met taart of iets zoets - want zoet moet erbij - of een diner.
Dat uit eten gaan is best even wennen, zeker als je uitgenodigd wordt door een local. De menukaart wordt eindeloos en tot in de kleinste details besproken maar ook de maaltijd zelf duurt eindeloos. Bulgaren eten graag maar praten nog liever. Eten is voor hen een erg sociale bezigheid dus tussen 2 happen door wordt er gewoon verder gebabbeld. Dat, en minstens een paar tv’s met volumeknop op zeer luid, maakt een Bulgaars etentje een echte belevenis.
Oh ja, nog dit: gerechten worden opgediend als ze klaar zijn - maak dus wel duidelijk wat je eerst wil of het dessert komt samen met de soep! Geen grap, echt meegemaakt!
Die typische Bulgaarse keuken van shopska salata (1) bestrooid met sirene, een frisse tarator (2) in de zomer, een zoete banitsa (3) met een zoutig glas ayran (4) erbij of traditionele stoofpotjes in de winter, dat is echt helemaal mijn ding! En natuurlijk de kippensoep niet vergeten! De Bulgaarse kippensoep, daar wordt een mens lyrisch van. De beste eet je in de wijk Dragalevtsi.
Voor de vegetariërs goed nieuws: je vindt heel wat groenten- en rijstgerechten zonder vlees op bijna alle menukaarten.
(1) Shopska salata = tomaten, komkommer, paprika, lente-ui of gewone rode ui, olijven en veel zachte Bulgaarse sirene (kaas)
(2) Tarator = koude komkommersoep met yoghurt, knoflook, olie, walnoten, dille en water
(3) Banitsa = zoet of hartig gebak, gemaakt van filodeeg
(4) Ayran = drankje van yoghurt, water en zout
♥ TRADITIONEEL ETEN
** Izbata Tavern - 18 ulitsa Slavyanska (authentiek Bulgaars)
** Vodenitzata - Kv Dragalevtsi, Park Vitosha, Dragalevtsi (in het decor van een oude molen)
**Manastirska Magernitsa - 67 ulitsa Han Asparuh (menukaart met originele kloosterrecepten)
** Hadjidraganovite Izbi – 18 ulitsa Hristo Belchev (de kelder met life muziek)
♥ INTERNATIONALE KEUKEN
** Spaghetti Company - 69 bul. Bulgaria, Mall Bulgaria floor 3 (de naam spreekt voor zich – lekker Italiaans)
** Boom! Burgers – 12 bul. Tsar Osvoboditel (voor de burgers met hoofdletter B)
** Confetti - 4 ulitsa Graf Ignatiev (voor het terras achteraan in de zomer maar ook voor de kleurige ijsjes en de smakelijke lunchgerechtjes)
** Memento – 28/32 bul. Vitosha (voor de trendy drankjes en broodjes)
♥ CHIQUE UIT ETEN
** Captain Cook – 100 bul. James Bourchier (Alle mogelijke soorten vis maar opgelet: de prijs op de menukaart is per kilo! De rekening kan dus een verrassing zijn!)
** The Residence - ulitsa Dimi Panitsa: dé werkelijke top! Alleen is dit een elite privéclub (de enige in Bulgarije trouwens!) en raak je er enkel binnen op uitnodiging van iemand die lid is. Wat je krijgt? Een oogverblindend interieur, een rustige tuin, het meest verrukkelijke eten (van een sterrenniveau inclusief bord aflikken) en een krukje om je handtas op te zetten - naar het Bulgaars bijgeloof: je handtas op de grond zetten betekent geldverlies en armoede. Ik zet mijn tas sindsdien nooit meer op de grond!
♥ SNEL, GOEDKOOP EN LEKKER
** Aan het tegenovergestelde eind van de foodladder staat Studentski Grad, de studentenwijk van Sofia met flashy bars, clubs, cafés en eethuisjes, vaak in achteraf, niet geplaveide steegjes. Vooral in de zomer is dit de place to be met gezellige loungebars en, naar goede Bulgaarse gewoonte, te luide muziek en zalige drankjes (ja, ook non-alcoholisch). Ik denk aan plekjes als Pri Shopite - La Campanella of Grosha 21. Verwacht hier geen culinair kunstwerk, maar simpel en goedkoop en veel, heel veel fastfood en pizza’s. Het is hier altijd druk en alles is 24/24 uur open.
** Als het snel moet gaan en goedkoop moet zijn, heb je de Hotpot (ulitsa Dimitar Petkov 100В - zijstraat van bul. Aleksandar Stamboliyski), een cafetaria-achtig, lunchroom-achtig iets.
** Een speciale vermelding krijgt tearoom Nedelya (90 bul. Aleksandar Stamboliyski) - wat vertaald zondag betekent - voor de beste taarten en de meest verfrissende citronada.
** Wil je op weg naar de Vitoshaberg, een fijn lunchplekje met zwembad? Dan is hier een tip: Yagoda88 -familiehotel in de wijk Simeonovo – 4 ulitsa Acad. Dimitar Angelov.
** Maar met stip op nummer 1 staat toch wel de Happy, dé Bulgaarse keten van de snelle, verse en erg lekkere menu’s! Druk en lawaaierig en iedereen komt er. Wil je zien en gezien worden, ga dan naar de Happy! De leukste Happy is die met een zwembad op 12-14 bul. Pencho Slaveykov.
Dit zijn er maar enkele want alle plekjes vermelden waar ik ooit ben gaan eten of op het terras zat, zou lijken op een culinaire Sofiagids.
Sofia, een paradijs voor shopaholics
De uitspraak ‘Shop Till You Drop’ is volgens mij uitgevonden in Sofia. Je hebt er nu eens letterlijk alles, van het kleinste miniwinkeltje of kleck shop (op voetpadniveau) dat vooral sigaretten en bier verkoopt tot giga shopping malls met een heus pretpark op het dak, van chique winkelstraten tot ouderwetse marktjes.
♣ SHOPPING MALLS
Behalve TZUM, dat uit de periode van de Volksrepubliek stamt, had Bulgarije tot 2006 geen echt shoppingcenter. Daar kwam verandering in met de bouw van Park Center Sofia (oude naam: City Center Sofia), het eerste maar nu één van de kleinste. Vanaf dat moment was er geen houden meer aan. In een periode van 10 jaar werden er maar liefst 12 shopping malls gebouwd, de ene al groter en imposanter dan de andere met top of the bill, Paradise Center. Dit shoppingparadijs is een totaalbelevenis met meer dan 330 winkels, 14 cinemazalen, een sportcenter met zwembad, spa, tennis en squash, een concertzaal, 2 watervallen, een bruggetje over een meertje, een heus pretpark op het dak … om maar een deeltje op te noemen!
Maar ondanks dit luxe project met een adembenemend zicht op de Vitosha, blijft mijn favoriete mall toch wel de kleine en meer gewone Mall of Sofia op bul. A. Stamboliyski.
♣ STADSMARKTEN
Geen betere manier om een stad en zijn inwoners te leren kennen dan rondslenteren op de markt! En er zijn heel wat markten en marktjes te vinden in Sofia, met elk hun eigen Oost-Europese sfeer, tijdloos en in trek bij zowel de locals als de expats en de toeristen. Zeker een paar op je lijstje zetten als je door de stad wandelt.
* Zhenski Pazar
De vrouwenmarkt is Sofia’s grootste en oudste markt, daterend van eind de jaren 1800. Na alle musea en kerken en monumenten is dit toch wel één van dé toeristische toppers in de stad. Je vindt op deze markt bijna alles wat je in het dagdagelijkse leven nodig hebt en aan prijzen die een stuk lager liggen dan in de supermarkten. Denk aan groenten en fruit, vlees- en zuivelproducten, kleding en kleurrijk Bulgaars aardewerk, potten en pannen en gereedschap en souvenirs, kruiden, thee, honing, bloemen en planten … en dat alles vermengd met luid Bulgaars gebabbel en de intense geuren van de foodstalletjes. Een belevenis!
Vergeet tussen alle kraampjes door de omgeving niet te bekijken. De markt ligt in de schaduw van de groene torentjes van de Sv. Sv. Cyrillus & Methodius kerk en links en rechts is het een opeenvolging van 19e-eeuwse vervallen herenhuizen, grauwe blokken uit het grijze verleden en gevels in felle kleuren.
Je vindt de markt elke dag langs bul. Stefan Stambolov, het stuk tussen ul. Ekzarh Yosif en bul. Slivnitsa.
* Tsentralni Hali
De overdekte markthallen, of ook wel Halite genoemd, midden in het centrum van Sofia, staan er ook al sinds 1911. Vandaag is het schitterende gebouw aan de bul. Maria Luiza in art-nouveaustijl met het karakteristieke kloktorentje vooral een plek om even halt te houden voor een kopje bilkov chaĭ en een typische Bulgaarse shopska salade. De binnenkant is net te modern voor de stijlvolle buitenkant en vaak zijn er kraampjes gesloten en de hoge kwaliteitsproducten die er vroeger verkocht werden, hebben plaats gemaakt voor souvenirs en juwelen en kleding en een supermarkt. Wel interessant is de kelderverdieping want daar zijn nog resten te zien van de stadsmuren en publieke baden van de oude Romeinse stad Serdika.
* Antiekmarkt Alexander Nevski kathedraal
Als je op zoek bent naar anders dan andere souvenirs, oude juwelen, munten, schilderijtjes, handwerk … moet je eens gaan rondneuzen bij de kraampjes rond de Alexander Nevski kathedraal. Een niet te missen plek, al wordt er evenveel nep verkocht als echte antieke spullen. Met een paar Bulgaarse woorden maak je zo een praatje met de verkopers! Goeie herinneringen! Ze proberen je altijd wel iets aan te smeren dat je echt niet nodig hebt of niet eens wil (zoals een echt vossenbontje!)
* Bitaka
De enige, echte vlooienmarkt waar je de raarste dingen vindt. Oude cd’s, kapot speelgoed, plastic bestek, foto’s, reclamefolders … uitgestald op een deken of in oude koffers, bedenk het en je ziet het wel ergens te koop liggen. Enkel in het weekend, gelegen buiten het centrum in de buurt van de wijk Malashevtsi, langs straatjes en open stukken land, tussen de plassen als het geregend heeft en de scheuren in het beton … hallucinant!
* Nog eentje die niet mag ontbreken: de dagelijkse boekenmarkt op ploshtad Slaveykov, het plein met het bronzen beeld van 2 meneertjes op een bankje. Het overgrote deel van wat er verkocht wordt zijn natuurlijk Bulgaarse boeken maar je vindt er ook Engelse en Franse en vrolijke prentenboekjes zonder taal!
♣ WINKELSTRATEN
Het eens zo grijze en kleurloze Sofia heeft nu een schat aan trendy winkels en westerse modeketens verzameld in het centrum. De bekendste is natuurlijk de autovrije bul. Vitosha. Alles wat naam en bekendheid heeft in de modewereld is er vertegenwoordigd. Chique boetieks, grote winkelketens, talrijke restaurants en terrasjes die vechten om een plekje op deze beroemde boulevard. Hier ben je zo een namiddagje zoet.
Wil je niet wat je overal tegenkomt, dan is ul. Tsar Ivan Shishman een goed idee. Minder druk dan Vitosha maar wel met originele lokale winkels, kunstgalerietjes en trendy koffiebars met superlekkere taarten. Loop ook de zijstraat ul. Graf Ignatiev (kortweg Grafa genoemd) in, gekend voor de tearooms met het beste ijs en voor de beste bakkerijtjes van de stad en vooral de straat met veel schoenwinkels! Dit is Sofia zoals het was en is met een tram die nog door de smalle straat rijdt.
Een van de eerste plekken waar ik ging winkelen was ul. Pirotska, de eerste, echte autovrije winkelstraat in de hoofdstad. Een beetje verouderd, Bulgaars slordig maar dat heeft ook zijn charme. Je vindt er alleen maar Bulgaarse merken en mode maar van een onverslijtbare kwaliteit. Dat getuigen mijn winterlaarzen, gemaakt voor de eeuwigheid!
Dit moet je zeker ook weten over Sofia
Sofia is geen grote stad en, zoals ook de rest van Bulgarije, nog altijd goedkoop. Ideaal dus voor iemand met een klein budget die toch een weekend weg wil. De vliegtickets zijn betaalbaar, zeker als je kiest voor een low budget maatschappij – Bulgaria Air kan af en toe behoorlijk duur zijn. Een vlucht van 2,5 uur brengt je naar Sofia Airport en 10 km verder (via bul. Bryuksel en Tsarigradsko shose) sta je al in het centrum.
Uitkijken welke taxi je neemt – er rijden ook fake taxi’s rond die het dubbele en meer aanrekenen van het normale tarief. Ik nam altijd O.K. taxi (geel en met een blauw Taksi bord). Dat zijn trouwens de enige taxi’s die een vergunning hebben voor de luchthaven. Voor de kortste weg en de goedkoopste rit, zeg je gewoon zoals ik altijd zei: I live here, don’t need a sightseeing tour!
Sofia ligt in het westen van Bulgarije, aan de Iskar rivier. De stad is volledig omgeven door bergketens en ligt op een hoogte van 550 m. Het Vitoshagebergte overheerst de stad met de Cherni Vrah op 2.290 m als hoogste punt. Altijd een blij weerzien met die Vitosha wanneer ik in Sofia was. In november zag ik altijd het bovenste topje wit kleuren en dan wist ik, de winter komt eraan!
De beste tijd om naar Sofia te gaan is van april tot oktober. Niet te warm en niet te veel regen. Juli en augustus zijn de kalme maanden maar ook de zeer warme maanden. Dan loopt de stad leeg en zit de helft van Sofia aan de Zwarte Zee. Vanaf november kan er al sneeuw vallen en december en januari zijn vaak ijskoud (- 20 °c was geen uitzondering) of je raakt ingesneeuwd.
Voorlopig nog geen euro in Bulgarije dus ook in Sofia betaal je in leva (1 lev = +/- 0,51 euro). Een veilige tip: maak gebruik van de ATM’s van de grote bankkantoren. Beter en veiliger dan geld wisselen in één van de wisselkantoortjes.
Wil je JA zeggen, schudt dan NEEN en omgekeerd. Zeer verwarrend en het heeft tot heel wat hilarische toestanden geleid – zoals die mevrouw bij de bakker die tot 4 keer een ander brood toonde voor ik doorhad dat het schudden was en niet knikken!
Vergeet de fooien niet! De lonen liggen laag (veruit de laagste in de EU) en vooral in de horeca is een fooi een noodzakelijke aanvulling op het inkomen.
Spiekbriefje of basiswoorden leren
Niet simpel die Bulgaarse taal! Alleen al het cyrillisch alfabet is zwoegen en zweten om alle tekens te herkennen. Ze heel vaak zien helpt. Een taalgids en een online cursus helpen ook. Of je doet zoals ik: een paar basiswoorden en -zinnen leren en een spiekbriefje meenemen voor de boodschappen in het buurtwinkeltje waar de lieve dame achter de kassa enkel Bulgaars sprak. Mijn Bulgaars met Vlaams accent vond ze altijd supergrappig!
Hier dus een simpel rijtje om mee te beginnen:
Hallo - Zdrahveyteh
Hoe gaat het met je - Kak see?
Goed - Dobreh
Dank je - Blagodaryah
Ja - Dah
Nee - Neh
Alstublieft - Molya
De rekening alstublieft - Smetkata molya
Excuseer me - Izvinehteh
Goedemorgen - Dobro utro
Goedemiddag - Dobŭr den
Goedenavond - Dobŭr vecher
Je merkt het al, ik raak niet uitgepraat over Sofia en er is natuurlijk nog veel meer te doen en te zien. Ik wil nog vertellen over de groene parken, de monumenten, de musea en de kloosters, de kerken en de pleintjes. Op z’n Bulgaars is dat big en bigger! Maar dat is voor deel 2 met nog meer tips en niet te missen plekken in deze fantastische stad.
Reactie plaatsen
Reacties