Het blijft een wonder in zo'n grote bak boven de wolken zweven. Streepjes blauwe lucht en witte wattenproppen in het kleine raamkader, zon op de vliegtuigvleugel, grijze mistslierten, dreigende stormlucht … we zijn onderweg naar Cuba aan de overkant van de Atlantische Oceaan. Onder ons water, boven ons kleine slagroomtoefjes wolk. Vertrokken vanop een herfstig Zaventem, geland in een plakkerig warm Havana. Rijtje schuiven van de ene controle naar de andere, uren wachten op de koffers, een snelle kennismaking met Mora de gids, een al even snelle geldwisseling in een kantoortje buiten de terminal (lees mijn vorige blog), gesleur met koffers en valiezen richting de bus … het begin van onze Cubaanse ontdekkingsreis.
Vage indrukken van gammele kraampjes, drukke mensen en luide muziek in de omgeving van de luchthaven. Geen files richting het centrum. Integendeel, behalve een zeldzame brommer en een gele taxibus zien we amper een auto op de brede boulevards. Bevreemdend in een hoofdstad met net geen 2,2 miljoen inwoners. Donker ook want de stroomvoorziening blijkt nog steeds (of alweer) een probleem te zijn. Licht chaotische toestand aan de hotelreceptie maar dat lost zich, op een Cubaanse ‘alles komt goed’-manier, vanzelf op zodat iedereen zijn kamer en zijn hoognodige bed vindt.
Wakker geworden met een verwachtingsvol gevoel: wordt dit het begin van een bijzondere reis? De ontdekking van het geweldige dakterras van het hotel doet ons suf ochtendhoofd meteen opklaren. De oranje zonnegloed boven het water van de baai en de glinstering van de gouden torentjes van de Russisch-orthodoxe kerk Nuestra Señora de Kazán toveren een brede smile op ons gezicht en de eerste Cubaanse foto’s zijn een feit.
Op zoek naar koffie komen we langs brede marmeren trappen en balustrades als metalen kantwerk, kunstig bewerkte plafonds en groene hangende binnentuinen … niet alleen het interieur ook het ontbijtbuffet ziet er hier veelbelovend uit. Toastbrood, minibroodjes en zoete koffiekoeken, ontbijtgranen, gegrilde tomaatjes en paprika’s, verse stukjes sappige ananas en meloen en guayaba, verschillende kaassoorten en vleesbeleg, koffie en thee en melk en yoghurt (alleen als je er naar vraagt want dat is schaars en wordt zorgvuldig in de keuken bewaard). We hadden het niet zo uitgebreid en niet zo lekker verwacht na de mails en waarschuwingen over ‘rijst met zwarte bonen’.
Een snelle kennismakingsronde na het ontbijt, een paar excursies geregeld, flesjes water gescoord bij de bar en na wat feiten en weetjes over Havana, kan de stadstour beginnen. Te voet want in de historisch binnenstad is alles wandelend te bereiken.
✔ Wist je dat?
* Havana werd in 1519 door de Spanjaarden gesticht en ligt al meer dan 5 eeuwen op dezelfde locatie, in een rotsachtige baai aan de noordkust van Cuba. In 1592 kreeg Havana de titel van ‘stad’ maar pas in 1607 werd de snelgroeiende havenstad gekozen als hoofdstad van Cuba.
* In de 19e eeuw werd Havana ‘de parel van de Cariben’ genoemd. Uit die periode dateren veel van de prachtige monumenten en stadspaleizen.
* De eerste cuba libre werd in 1898 in Havana ‘uitgevonden’.
* Het oudste deel van de stad, La Habana Vieja, staat sinds 1982 op de UNESCO Werelderfgoedlijst.
* Havana is met een oppervlakte van 728 km² bijna 4,5 keer groter dan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De grootste stad van Cuba is eveneens de 4e grootste stad van het Caribische gebied.
* De wereldberoemde Buena Vista Social Club (een groep Cubaanse muzikanten) zag het daglicht in Havana.
* Deze bekende mensen werden geboren in Havana: Maria Teresa, groothertogin van Luxemburg – Gloria Astefan (zangeres en actrice) – Andy Garcia (acteur) – Camila Cabello (zangeres – die van Havana ooh na-na).
* In 2015 werd Havana opgenomen in de lijst van 7 wonderlijke steden nl. de ‘New7Wonders of Cities’ naast Vigan, Doha, La Paz, Durban, Beiroet en Kuala Lumpur.
✔ Casablanca aan het water
* De eerste uitstap gaat richting de wijk Casablanca aan de overkant van de baai. Van rustig vissersdorp in de 18e eeuw uitgegroeid tot verplichte toeristische stop in het hedendaagse Havana. De voornaamste reden: het imposante Christusbeeld El Cristo de La Habana op een heuvel uitkijkend over het water. Het 18 m hoge en 320 ton zware beeld staat op een sokkel van 3 m en is opgebouwd uit 67 blokken witte Italiaanse marmer uit Carrara. Het was de Cubaanse beeldhouwster Jilma Madera die in 1953 de opdracht kreeg om het beeld te maken. Behoorlijk controversieel kwam die opdracht en het geld van de vrouw van de toenmalige dictator Batista, een hopeloze poging om aan het eind van de Cubaanse Revolutie nog gauw een kruimeltje steun te pikken van het opstandige volk. Die poging mislukte en 2 weken na de inhuldiging van het Christusbeeld trok Fidel Castro zegevierend door de straten van Havana.
El Cristo de la Habana heeft een moeilijke tijd gekend: het beeld werd 3 keer door de bliksem beschadigd en stond jarenlang verwaarloosd en vergeten op een heuvel vlakbij een militaire zone met ‘Verboden Toegang’. Na een grondige restauratie staat de Christus van Havana opnieuw in al zijn glorie te blinken in een strak aangelegd park en is het een populaire bezienswaardigheid geworden.
De heuvel waarop het beeld staat is trouwens de ideale plek voor een fantastisch zicht over de stad in de verte met zijn mix van moderne hoogbouw, koloniale gekleurde gevels en versterkte forten.
* Een andere trekpleister in Casablanca ontdek je tussen het groen: een grote gele villa in Spaanse stijl met de letters CHE op de gevel. Dat blijkt de vroegere werkplek te zijn van Che Guevara die, na de revolutie van 1959, een tijdlang de militaire hoofdcommandant was van het nabijgelegen fort La Cabaña. Nu is La Casa de Che Guevara een cultureel centrum opgedragen aan deze Argentijnse vrijheidsstrijder.
* De horizon wordt beheerst door een enorme bouwwerk, moeilijk om dit over het hoofd te zien. Je kijkt naar La Cabaña, voluit gekend onder de naam Fortaleza de San Carlos de la Cabaña. Het fort steekt als een 700 m lange dreigende steenworm uit boven het groene gras. De versterkte vesting moest het 18e-eeuwse Havana beschermen tegen invallen van piraten en vijandige naties en die taak heeft het naar behoren volbracht.
Tijdens de regering van Batista was het fort een militaire gevangenis en nadien, onder leiding van Che Guevara, vestigden de revolutionairen er hun hoofdkwartier. Vandaag vinden toeristen een paar kleine musea binnen de muren van het oude fort en natuurlijk de kanonnen … elke avond om 9 uur worden immers, naar goede koloniale traditie, een aantal kanonschoten afgevuurd.
Terug naar de bus, vergezeld van swingende muziekklanken op de achtergrond, wordt het helemaal Cuba: langs de stoep een rozige Chevrolet Bel Air uit de jaren 50 en een kraampje met rum & groene kokosnoten, in de lucht een zwevende kalkoengier. We voelen ons al compleet geacclimatiseerd en klaar om La Habana Vieja in te trekken!
✔ In de buurt van de Plaza Vieja
Langs de orthodoxe kerk San Nikolas de Myra en de nauwe Calle Churruca kom je bij de historische treinwagon El Coche Mambi. Dit treinstel werd begin de jaren 1900 gebruikt door Cubaanse presidenten bij hun reizen door het land. Rode pluche en pure luxe of een kijkje in hoe 1 % van de Cubanen leefden.
Om de hoek verbaast het Camara de Representantes iedereen met zijn statige gevel en inkomhal. Binnengluren voor een vlugge foto wordt door de bewaking oogluikend toegestaan. Het gebouw van de volksvertegenwoordigers is tegenwoordig het Museo Palacio de Gobierno of het Museum van het Regeringspaleis.
Voorbij schaduwrijke pleintjes met banken en luierende mensen, onbekende bomen en planten en bloemen, doorkijksteegjes en schone gevels … te veel om te bevatten en maar 1 paar ogen die alles tegelijk willen zien.
Een rustmomentje en tijd voor een koffie (of iets sterkers – Cuba remember!) kan op ieders goedkeuring rekenen. Even bekomen van alle indrukken na onze eerste Havana-uren. En waar kan dat beter dan op de Plaza Vieja in bar – restaurante Don Eduardo Alegre? De trappen op aan nummer 103 en je komt terecht in een jonge, hippe, fluoroze tapas- & cocktailbar met een deftige keuze aan rumdrankjes (uiteraard) en gelukkig voor mij ook zalige cappuccino. Wat dit plekje zo leuk maakt, is het kleine en smalle balkonnetje met een panoramisch zicht op het levendige plein beneden.
Steltenlopers en muzikanten, straatverkopers in Caribische klederdracht, een kleuterklasje in tiptop wit met bordeauxrood uniform … het gezellige heen-en-weergeloop op een zonnige middag in een decor dat stamt uit de 16e eeuw.
Toen het Plaza Vieja ontworpen werd in 1559 was het gekend als Plaza Nueva (het nieuwe plein) en werden er stierengevechten en processies gehouden voor de rijke Spaanse kolonisten.
Na die gloriejaren verloor het nieuwe plein langzaam zijn glans en werd een oud plein, een marktplaats en een parkeerplaats tot het herstel en de renovatie eind de 20e eeuw. Dankzij de erkenning als UNESCO Werelderfgoed is het Plaza Vieja weer de architecturale parel die het ooit was, waar de barokke en de Moorse stijl wedijveren met gebouwen als een krullerige bruidstaart in art-nouveaustijl.
Mis de schitterende fontein niet in het midden van het plein, een replica van het witmarmeren origineel uit de 18e eeuw. Van de 2 moderne sculpturen is vooral het meisje op de haan een echte publiekstrekker. De betekenis van het beeld is niet duidelijk; de maker ervan heeft nooit uitgelegd wat zijn Viaje Fantástico of ‘Fantastische Reis’ moet voorstellen.
Een Belgisch feitje: in een van de herenhuizen op het plein huist een permanente tentoonstelling over ons eigen Wallonië!
✔ In de buurt van de Plaza de San Francisco
Om de hoek, in de smalle Teniente Rey, liggen de restanten van het eerste en oudste aquaduct van Cuba, La Zanja Real of vertaald het Koninklijke Kanaal. Het dateert uit 1592 en zorgde eeuwenlang voor de watervoorziening in Havana.
Loop je door dan kom je op Calle Oficios, één van de meest authentieke straten van de stad. Het straatje leidt je recht naar het uitgestrekte Plaza de San Francisco met het Convento de San Francisco de Asís en de San Francisco de Asís Basilica. Het barokke klooster en de kerk hebben allang hun functie verloren. In het klooster is een museum van religieuze kunst gevestigd. In de kerk echter klinkt nog muziek: er worden klassieke concerten georganiseerd. Vergeet niet de pestzuil op het plein te bewonderen, een verre herinnering aan Spanje en Mallorca.
Je zit hier vlakbij de haven met aan de overkant de indrukwekkende Terminal Sierra Maestra San Francisco. Nu verlaten en ingepakt voor een grondige restauratie, toch was dit jaren geleden dé plaats waar cruiseschepen van over de hele wereld aanlegden.
✔ In de buurt van de Plaza de Armas
We zetten onze wandeling verder langs weer andere schemerige pleintjes, luid zingende straatmuzikanten, balkons en gevels als een schildersdoos, geheimzinnige binnenhofjes, pittoreske winkels, antieke uithangborden en het oudste huis van Havana tot we stoppen aan de legendarische roze gevel van Hotel Ambos Mundos aan de Calle Obispo. Niet onbekend, deze locatie voor fans van Ernest Hemingway. De Amerikaanse schrijver logeerde een paar jaar op de 5e verdieping van dit hotel en begon er zijn roman For whom the bell tolls. Steek je hoofd en je camera naar binnen en bewonder de prachtige inkom en de fotomuur, een eerbetoonaan Hemingway.
Aan de voorgevel is de oude hotelplaat bewaard gebleven. Grappig om te lezen dat je, een eeuw geleden, voor slechts 75 cent kon lunchen!
Het grootste monument op de Plaza de Armas is ongetwijfeld het Palacio de los Capitanes Generales. De vroegere woning van de Spaanse gouverneurs heeft werkelijk paleisachtige afmetingen. Veel van de zalen en salons in wat sinds 1967 het Stedelijk Museum is, zijn waarschijnlijk of zeker nooit gebruikt en dienden enkel om de rijkdom en de belangrijkheid van Spanje en zijn vertegenwoordigers te benadrukken. Voor de locals is de forse toegangspoort een gedroomde achtergrond voor huwelijks- en modefoto’s. Is al die vervlogen pracht en praal toch ergens goed voor!
In de koloniale tijd een militair oefenterrein, nu is het Wapenplein of de Plaza de Armas veranderd in een bloemrijk en groen park waar het heerlijk zitten is in de schaduw van de hoge bomen.
Vanaf het plein is het maar een paar stappen naar El Tempete, een klein museum met het uitzicht van een Romeinse tempel en gebouwd op de plek waar de stad San Cristóbal de la Habana (het huidige Havana) gesticht werd. De kapokboom die er staat is niet de oorspronkelijke heilige indianenboom; die sneuvelde in de loop der jaren en werd vervangen door een jonger exemplaar - 3 x rond de boom lopen en je wens wordt verhoord.
✔In de buurt van de Plaza de la Catedral
Gevoel voor richting compleet kwijt in een stad die nochtans als een speelbord is aangelegd en waar keurige rechthoeken omlijnd zijn door keurig rechte straten en parken en plaza’s vormen. Gewoon de gids volgen en zij brengt ons moeiteloos naar het 4e en laatste maar het meest iconische plein van La Habana Vieja, de Plaza de la Catedral.
Het open en wijdse plein wordt gedomineerd door een kathedraal met de lange naam La Catedral de la Virgen María de la Concepción Inmaculada de La Habana. Niet groot, gekneld tussen huis en straat, met een druk versierde barokke gevel en (heel apart) 2 verschillende torens die links en rechts de wacht houden.
Een opmerkelijk gebouw tegenover de kathedraal is het Palacio de los Condes de Casa Bayona, een volmaakt staaltje van 18e-eeuwse koloniale architectuur. Vandaag zit achter de symmetrische gevel het Museo de Arte Colonial en dat is (om een of andere reden) gesloten.
Het Palacio del Conde de Lombillo, aan de zijkant van het plein, maakt het historische plaatje compleet. Van echt paleis naar postkantoor en bibliotheek … 3 eeuwen van verandering en verbouwing hebben een monument gecreëerd waar nu de hoofdzetel van het Oficina del Historiador de La Habana Vieja gevestigd is dat toezicht houdt op alle restauraties in het oude centrum.
Terrasjes, muziek, kraampjes … maar ook straatverkopers en horecapersoneel met wapperende menukaarten in de hoop een groepje toeristen naar hun “beste” restaurant te lokken. Vrolijke vakantiedrukte met een pijnlijk kantje als je een oude Cubaan opmerkt die lege waterflesjes verzamelt want plastic, daar krijgen ze een paar centen voor. Niet alles is hier rozengeur en maneschijn en magnifiek gerenoveerde panden. De vervallen gevel van een hoekhuis tegenover het Museo de Arte Colonial verbergt een verhaal van kwetsbare mensen die in armoedige omstandigheden proberen te overleven. Ook dat is Havana.
En dit is ook Havana: La Bodeguita del Medio. De favoriete bar van Ernest Hemingway vind je op een paar passen van de kathedraal in de Calle Empedrado. In de drukst bezochte bar van Havana, zo genoemd omdat die halfweg (medio) de straat stond en niet op de hoek zoals gebruikelijk, zou de mojito geboren zijn. Zeker is het de plaats waar sinds de jaren 40 heel wat bekende en minder bekende gezichten hun geliefde cocktail kwamen/komen drinken. Je kan deze hotspot absoluut niet missen: de toeristen staan tot buiten aan te schuiven voor een drankje of simpelweg alleen voor wat foto’s.
Na een flinke portie cultuur is het hoog tijd voor een stevige portie lunch. In diezelfde Calle Empedrado serveert de typisch Cubaanse paladar El Rum Rum, in een kleurrijk decor met livemuziek, simpel en goed en veel eten. Negatief kantje: de muzikanten brengen sfeer en gezelligheid maar ook een mandje voor de (min of meer verplichte) fooi.
✔ Een laatste rondje voor het slapengaan
Een slingerende wandellijn tussen La Habana Vieja en Centro Habana wijst ons in de late namiddag de weg naar grootse gebouwen en luxehotels rond een imposant plein met palmbomen en het standbeeld van José Martí. Rijen oldtimers in een explosie van roze, rood, geel en felblauw, een snelle glimp van het Capitolino, een binnen- en buitenbezoek aan een supermarkt waar enkel Cubanen met een bonnenboekje (lees mijn vorige blog) een aantal basisproducten kunnen kopen … ons hoofd zit vol info en beelden en de camera heeft vandaag overuren gemaakt.
Genoeg ontdekt, de rest is voor dag 2! Afsluiten en relaxen doen we in Cubaanse stijl met tapas en lifemuziek in de warme openlucht op het terras van La Paila Fonda.
Logeren: Hotel Armadores de Santander (adres: Calle Luz 4 | Esquina a San Pedro)
Pauzestop: bar-restaurante Don Eduardo Alegre (adres: Plaza Vieja 103)
Lunch: El Rum Rum de la Habana (adres: Calle Empedrado 256)
Diner: La Paila Fonda (adres: Calle M.)
Reactie plaatsen
Reacties