Geen bergwandeling vandaag. We blijven beneden, aan de voet van de Lage Tatra, in het midden van Slowakije voor een minicitytrip naar een middeleeuws mijnbouwstadje met een indrukwekkende geschiedenis: Banská Bystrica. Het ligt wat afgelegen, is omringd door bergen en staat zelden op een toeristische roadtrip. En dat is jammer want een bezoek aan het historisch centrum met zijn magnifieke gebouwen mag zeker niet ontbreken tijdens een Slowakijereis!
De rit van Závažná Poruba naar Banska Bystrica staat bekend als één van de meest schilderachtige roadtrips in Slowakije en is absoluut de moeite waard. De eerste kilometers is het genieten van de vallei tussen de Hoge en de Lage Tatra, een regio van veel groen grasland en stukken graanland zonder einde. Een minpuntje is het industriestadje Ružomberok waar industrie en productiebedrijven elkaar opvolgen en gewoon aan de kant van de weg tussen de huizenblokken staan. Eens daar voorbij gaat het omhoog de bergen in, langs kleine dorpjes met veel kleur en veel bloemen, langs het erg toeristische winter- en zomersportcentrum Donovaly waar de weg over de bergpas kronkelt, tussen de Westelijke Tatra en de Lage Tatra. Het zorgt voor heerlijke vergezichten.
Maar wat een contrast met de buitenwijken van Banská Bystrica, waar saaie hoogbouw aan drukke boulevards een teleurstellende eerste indruk biedt. Waar zitten al die schone monumenten en kerken en gevels verstopt? Laat je echter niet ontmoedigen door het ‘nieuwe’ stadsgedeelte waar de socialistische architectuur nog opvallend vaak het straatbeeld bepaalt.
Rij wat verder langs de oevers van de Hron en parkeer aan het SNP Museum (adres: Kapitulská 313), het ideale startpunt om, op een luie en zonnige middag, de verborgen pareltjes van Banská Bystrica te ontdekken.
[Ružomberok - pixabay]
[Donovaly - pixabay]
BOEIEND BANSKÁ BYSTRICA
De kleine stad (iets minder dan 75.000 inwoners) aan de Hron rivier is één van de oudste steden in Slowakije met een geschiedenis die teruggaat tot voor onze jaartelling. In de 13e eeuw was Banská Bystrica al een welvarende stad dankzij de ligging aan 2 belangrijke handelsroutes en vooral dankzij de inkomsten van de koper- en ijzermijnen (Banská betekent immers mijnbouw in het Slowaaks). De stad kreeg koninklijke rechten en groeide en bloeide tot in de 18e eeuw en dat zie je in de schitterende gebouwen en prachtige torens rond het gerestaureerde stadsplein.
De industriële revolutie begin 19e eeuw betekende ook het einde van de ertsreserves en het einde van de mijnbouw. Houtnijverheid, papier en textiel zorgden voor nieuwe inkomsten.
Tijdens WO II kwam Banská Bystrica de geschiedenisboeken binnen als het middelpunt en het hoofdkwartier van de Slowaakse Nationale Opstand tegen het Duitse naziregime. Het hoe en waarom wordt duidelijk in het SNP Museum.
Tegenwoordig is Banská Bystrica opnieuw een bloeiende stad met 3 universiteiten en 18 hogescholen en hoort het tot één van de mooiste steden van het land, gelegen in een omgeving vol natuurschoon waar toeristen zich niet gauw zullen vervelen.
[Banská Bystrica - pixabay]
Tips voor een dagje Banská Bystrica
# 1 Múzeum Slovenského Národného Povstania
Kortweg het SNP Museum genoemd of het Museum van de Slowaakse Nationale Opstand.
Je kan er niet naast kijken: groot en massief kijkt het betonnen gebouw uit over de omgeving. Verbonden door een glazen brug zijn de 2 symmetrische vleugels een knap staaltje van de brutalisme architectuur van 1969. Imposante brede trappen leiden naar het Monument van de Onbekende Soldaat, met aan de zijkant tegen de muur, de gedenkstenen van alle landen (ook België) die meevochten tijdens de opstand van de Slowaken tegen de Duitse bezetting in augustus 1944. Dat conflict duurde amper 2 maanden en eindigde wreed en verwoestend in oktober 1944.
Het museum bevat documenten, archieven en materiaal over de antifascistische nationale strijd voor vrijheid van Slowakije, uitgebreid naar het algemeen verzet in Europa tijdens de oorlogsjaren.
In het Park pod Múzeom SNP (het park onder het SNP Museum) staat een openluchttentoonstelling over de opstand van augustus 1944 met infoborden, een nagebouwde schuilkelder en achtergebleven oorlogsmateriaal (tanks, kanonnen, treinstellen) …
De gedachten gaan meteen naar buurland Oekraïne … nooit meer oorlog, het is een illusie, een ver-weg-droom …
Adres: Kapitulská 23
# 2 Zahrada Chavivy Reikovej
Of vertaald De tuin van Haviva Reick. Het openstaande poortje in de witte muur van het SNP park lokt ons naar binnen, de stille tuin in, aangelegd als een tijdloze en blijvende herinnering aan de slachtoffers van de Holocaust in Banská Bystrica en de omliggende dorpen.
Maar vooral is de tuin een aandenken aan de Joodse Haviva Reick. Opgegroeid in Banská Bystrica, emigreerde ze vlak voor WO II naar Palestina maar ze keerde terug naar Slowakije tijdens de Nationale Opstand om vervolgde Joodse families te helpen. In oktober 1944 vluchtte ze met een groep van 40 Joden naar de bergen maar ze werden gevangen genomen door de Duitse bezetter en Haviva Reich werd op 20 november 1944 in Kremnicka (nu grondgebied Banská Bystrica) geëxecuteerd samen met 747 andere Joden en partisanen van de Slowaakse Opstand.
De gedenkstenen, de namen, het sprekende beeld, we worden er, net als de tuin, stil van. Het doet ons nadenken over verleden en heden want ergens op dit moment, op deze wereld, worden nog steeds mensen vervolgd en vermoord om hun huidskleur, hun overtuiging, hun afkomst ...
# 3 Námestie SNP
Een korte wandeling brengt ons naar Námestie SNP, het Slowaaks Nationaal Opstandsplein of in ‘t Vlaams: de grote markt van Banská Bystrica. Het langwerpige plein is een feest voor het oog met zijn renaissancegevels in pastelkleurtjes met tekenblokversieringen. Het doet erg Weens aan, al die statige en perfect opgeknapte herenhuizen, gerangschikt rond het plein als kleine aquarelschilderijtjes.
Terrasjes, bloemen, fonteinen, doorkijkjes naar pittoreske straatjes, heel leuk om hier rond te dwalen en te genieten met de camera in overdrive!
Bijzondere gebouwen en monumenten rond het plein:
* Hodinová veža of de klokkentoren
Banská Bystrica’s eigen Scheve Toren van Pisa, gebouwd in 1552 en gerestaureerd in 1761 na een verwoestende brand. De toren was ooit een echte wachttoren met een echte wacht die de stad moest waarschuwen voor naderend onheil of vijandige troepen. Op het einde van de 19e eeuw begonnen de buitenmuren scheuren te vertonen en tegen 1920 stond de klokkentoren al 68 cm scheef. Gelukkig is dat scheefzakken gestopt na het verstevigen van de fundering en is de toren nu compleet veilig. Wie zin heeft, kan zelfs alle 101 houten treden oplopen naar de loopbrug bovenaan voor een fantastisch zicht over de stad en de omringende bergen.
* Katedrálny Kostol Sv. Františka Xaverského of de Sint-Franciscus-Xaveriuskathedraal
Tegenover de gele klokkentoren staat de gele kathedraal, gebouwd in het begin van de 18e eeuw.
* Mestský Hrad - Barbakán of het kasteel van Banská Bystrica
Veel blijft er niet meer over van wat in de middeleeuwen de verdediging van de stad was. Alleen een stukje stadsmuur, de resten van de hangbrug (in het Slowaaks barbakán) en een deel van het kasteel zijn bewaard gebleven. Aangebouwd aan het kasteel staat de barokke Heilige Kruiskerk uit de 15e eeuw.
* Farský Kostol Nanebovzatia Panny Márie of de parochiekerk van de Hemelvaart van de Maagd Maria
Het oudste gebouw in de stad, daterend uit de 13e eeuw, werd vaak gerestaureerd en herbouwd tot wat er nu staat: een knap voorbeeld van pure gotische stijl.
* Mariánsky stĺp of de zuil van Maria
Pestzuilen, zo vind je er meer in Slowakije. Deze is uit de 18e eeuw, ter ere van de Maagd Maria en als dank dat de pestepidemie voorbij was.
* Pomník padlým hrdinom sovietskej a rumunskej armády of de zwarte obelisk
De slanke granieten zuil uit 1945 is een herdenkingsmonument voor de gesneuvelde Roemeense en Sovjetsoldaten die Banská Bystrica hebben bevrijd op het einde van WO II.
* Radnica of het stadhuis
Precies op de plek waar het eerste stadhuis, eeuwen geleden, in 1255 werd gebouwd, staat het huidige stadhuis van Banská Bystrica. Zonde van de glazen opzet die niet echt past bij de rest van het klassieke gebouw. Op de benedenverdieping vind je o.a. de informatiedienst van de stad.
* Kostol sv. Alžbety Uhorskej of de Sint-Elisabethkerk
Dit kleine kerkje met het decoratieve portaal staat wat verloren in de winkelstraat die uitgeeft op het centrale plein. Uit de 14e eeuw was het de oorspronkelijke hospitaalkerk voor zieke mijnwerkers.
Is Banská Bystrica een bezoekje waard? Zeker en vast, als je van gezellige stadjes met kleurrijke huizen houdt en als welkome afwisseling na inspannende bergwandelingen!
Praktisch:
* Parkeren kan makkelijk aan het museum: Kapitulská 313.
* Voor een simpele, lekkere en goedkope lunch moet je bij Pizzalino zijn op Dolná 29.
* Ijsjes zijn het lekkerst bij Zmrzlina Pod Vežou op Námestie SNP 26.
Reactie plaatsen
Reacties